Zielona transformacja polskich gigantów naftowych

W obliczu globalnego kryzysu klimatycznego i rosnącej presji na dekarbonizację gospodarki, tradycyjne firmy naftowe stają przed wyzwaniem transformacji swoich modeli biznesowych. Polscy giganci naftowi, z PKN Orlen na czele, podejmują szereg działań zmierzających ku zielonej transformacji i inwestycjom w odnawialne źródła energii. Przyjrzyjmy się, jak wygląda ta droga i jakie są jej kluczowe elementy.

Dlaczego transformacja energetyczna jest nieunikniona?

Sektor naftowy przez dekady stanowił fundament światowej gospodarki. Jednak zmiany klimatyczne, polityka Unii Europejskiej oraz rosnąca presja społeczna sprawiają, że firmy naftowe muszą adaptować się do nowej rzeczywistości. Wśród głównych czynników wymuszających transformację można wymienić:

• Europejski Zielony Ład i cel neutralności klimatycznej UE do 2050 roku
• System handlu emisjami (EU ETS) i rosnące ceny uprawnień do emisji CO2
• Rosnące oczekiwania inwestorów dotyczące zrównoważonego rozwoju
• Zmieniające się preferencje konsumentów, którzy coraz częściej wybierają produkty i usługi przyjazne środowisku
• Szybki rozwój elektromobilności, który w perspektywie długoterminowej zmniejszy zapotrzebowanie na paliwa kopalne

"Transformacja energetyczna to już nie wybór, ale konieczność. Firmy, które nie dostosują się do nowych realiów, zostaną w tyle. PKN Orlen rozumie te wyzwania i aktywnie inwestuje w nowe obszary działalności" – Daniel Obajtek, prezes PKN Orlen.

Strategia PKN Orlen: od koncernu naftowego do koncernu multienergetycznego

W 2020 roku PKN Orlen przedstawił nową strategię do 2030 roku, zakładającą transformację w kierunku koncernu multienergetycznego. Strategia opiera się na czterech filarach:

1. Rozwój odnawialnych źródeł energii

PKN Orlen zapowiedział ambitne plany w zakresie inwestycji w odnawialne źródła energii, w tym:

• Rozwój morskiej energetyki wiatrowej na Bałtyku o mocy do 2,5 GW do 2030 roku (projekt Baltic Power realizowany wspólnie z kanadyjskim Northland Power)
• Budowa lądowych farm wiatrowych o łącznej mocy 1,7 GW
• Inwestycje w fotowoltaikę – cel to posiadanie instalacji o mocy 2,5 GW do 2030 roku
• Rozwój biogazowni i elektrowni na biogaz

2. Rozwój technologii wodorowych

Wodór jest postrzegany jako paliwo przyszłości, szczególnie w kontekście transportu ciężkiego i przemysłu. PKN Orlen intensywnie inwestuje w tę technologię:

• Budowa hubu wodorowego we Włocławku o mocy 2 MW, który będzie produkował do 600 kg zielonego wodoru dziennie
• Planowana budowa podobnych hubów w Płocku i Ostrołęce
• Rozwój sieci stacji tankowania wodoru – plan zakłada otwarcie 100 stacji w Europie Środkowej do 2030 roku
• Inwestycje w technologie wodorowe poprzez program Hydrogen Eagle, obejmujący Polskę, Czechy i Słowację

W listopadzie 2022 roku uruchomiono pierwszą w Polsce stację tankowania wodoru w Krakowie, co jest ważnym krokiem w rozwoju tej technologii w kraju.

3. Elektromobilność

PKN Orlen dostrzega potencjał w szybko rozwijającym się rynku elektromobilności. Działania firmy w tym obszarze obejmują:

• Rozwój sieci ładowarek dla pojazdów elektrycznych pod marką Orlen Charge – do końca 2022 roku było to już ponad 500 punktów ładowania
• Plan rozbudowy sieci do 1000 szybkich ładowarek do 2030 roku
• Inwestycje w produkcję komponentów do baterii litowo-jonowych

Spółka zamierza poszerzać swoją obecność na rynku elektromobilności nie tylko w Polsce, ale także w Czechach i na Słowacji.

4. Dekarbonizacja działalności podstawowej

Oprócz inwestycji w nowe obszary, PKN Orlen podejmuje działania mające na celu redukcję emisji CO2 w swoich istniejących zakładach:

• Modernizacja instalacji produkcyjnych w celu zmniejszenia emisji
• Inwestycje w efektywność energetyczną
• Zwiększenie udziału biopaliw w ofercie produktowej
• Rozwój technologii do wychwytywania i magazynowania dwutlenku węgla (CCS)

Grupa Lotos i PGNiG – transformacja przed fuzją z Orlenem

Również pozostali polscy giganci paliwowo-energetyczni realizowali własne strategie transformacji energetycznej przed fuzją z PKN Orlen:

Grupa Lotos

Przed fuzją z PKN Orlen, Grupa Lotos podejmowała własne inicjatywy w obszarze zielonej transformacji:

• Projekt Pure H2 – budowa instalacji do produkcji wodoru wysokiej czystości
• Rozwój technologii do produkcji biopaliw w ramach projektu EFRA
• Inwestycje w morską energetykę wiatrową
• Program "Lotos Green" obejmujący szereg inicjatyw proekologicznych

PGNiG

Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo również podjęło kroki w kierunku transformacji energetycznej:

• Program "Wodór dla miast" – projekty wykorzystania wodoru w transporcie miejskim
• Inwestycje w biometanownie i produkcję biogazu
• Rozwój projektów magazynowania energii
• Badania nad technologiami wychwytywania i składowania CO2

Efekty i wyzwania transformacji energetycznej

Dotychczasowe osiągnięcia

Transformacja polskich firm naftowych w kierunku zielonej energii przynosi już pierwsze efekty:

• PKN Orlen jest obecnie największym producentem biometanolu w Polsce i Europie Środkowej
• Firma uruchomiła kilka farm fotowoltaicznych, w tym największą w Wielbądzu o mocy 62 MW
• Systematycznie rośnie liczba stacji ładowania pojazdów elektrycznych w sieci Orlen
• Coraz większy udział biopaliw w ofercie produktowej
• Rozpoczęto projekty badawczo-rozwojowe w obszarze małych reaktorów jądrowych (SMR)

Wyzwania

Mimo ambitnych planów i pierwszych sukcesów, transformacja energetyczna polskich gigantów naftowych napotyka szereg wyzwań:

• Wysokie koszty inwestycyjne – transformacja wymaga ogromnych nakładów finansowych, które muszą być zbilansowane z bieżącą działalnością operacyjną
• Ograniczenia technologiczne – niektóre technologie, jak np. produkcja zielonego wodoru czy magazynowanie energii, są wciąż na wczesnym etapie rozwoju
• Proces transformacji kompetencji pracowników – przejście na nowe technologie wymaga przekwalifikowania personelu
• Niepewność regulacyjna – zmieniające się przepisy i polityka energetyczna mogą wpływać na opłacalność inwestycji
• Konkurencja ze strony firm specjalizujących się w OZE – koncerny naftowe muszą konkurować z firmami, które od początku działają w sektorze odnawialnym

Perspektywy na przyszłość

Fuzja PKN Orlen z Grupą Lotos i PGNiG stworzyła multienergetycznego giganta, który ma większe możliwości realizacji ambitnych celów transformacyjnych. Synergią połączonych firm umożliwia:

• Większy potencjał inwestycyjny
• Łączenie kompetencji i know-how z różnych obszarów
• Większą zdolność do realizacji kompleksowych projektów
• Mocniejszą pozycję negocjacyjną wobec dostawców technologii

Według analityków, polscy giganci naftowi są na dobrej drodze do transformacji, ale sukces będzie zależał od konsekwentnej realizacji przyjętych strategii oraz umiejętności dostosowywania się do szybko zmieniającego się otoczenia regulacyjnego i technologicznego.

"Transformacja energetyczna polskich koncernów naftowych to maraton, nie sprint. Wymaga długofalowego myślenia, konsekwencji w działaniu i gotowości do ciągłego uczenia się. Firmy, które najszybciej zaadaptują się do nowych realiów, zyskają przewagę konkurencyjną nie tylko na rynku krajowym, ale także europejskim" – prof. Tomasz Nowak, ekspert ds. energetyki.

Podsumowanie

Zielona transformacja polskich gigantów naftowych jest procesem złożonym i długotrwałym, ale nieuniknionym w obliczu globalnych trendów. PKN Orlen, po fuzji z Grupą Lotos i PGNiG, ma szansę stać się liderem transformacji energetycznej w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Sukces będzie jednak zależał od konsekwentnej realizacji przyjętych strategii oraz umiejętności balansowania między tradycyjną działalnością a nowymi obszarami biznesowymi.

Warto obserwować dalsze kroki polskich koncernów na drodze do zielonej transformacji, gdyż będą one miały istotny wpływ na kształt polskiej gospodarki w nadchodzących dekadach.